Sự phân bố của các kiểu thảm thực vật trên Trái Đất không phải là ngẫu nhiên mà tuân theo những quy luật nhất định, chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố khí hậu, địa hình và đặc biệt là vĩ độ. Khi di chuyển từ vùng xích đạo về phía hai cực, chúng ta sẽ thấy sự thay đổi rõ rệt trong các kiểu thảm thực vật.
Vậy, theo hướng từ xích đạo về cực, các kiểu thảm thực vật phân bố theo thứ tự nào? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sự biến đổi của các đới khí hậu và hệ sinh thái tương ứng.
Ở vùng xích đạo, nơi có nhiệt độ cao và lượng mưa lớn quanh năm, thảm thực vật chủ yếu là rừng mưa nhiệt đới xanh tốt quanh năm với đa dạng sinh học vô cùng phong phú.
Tiếp tục di chuyển về phía cực, chúng ta sẽ gặp các kiểu thảm thực vật khác nhau:
-
Rừng nhiệt đới gió mùa: Vẫn còn giữ được sự đa dạng sinh học cao, nhưng có sự phân mùa rõ rệt hơn.
-
Savanna và đồng cỏ: Lượng mưa giảm dần, nhường chỗ cho các loại cây bụi và cỏ chiếm ưu thế.
-
Rừng lá rộng rụng lá theo mùa: Nhiệt độ và lượng mưa tiếp tục giảm, cây cối phải thích nghi bằng cách rụng lá vào mùa đông để giảm sự mất nước.
-
Rừng lá kim (Taiga): Khí hậu lạnh hơn, với mùa đông kéo dài và khắc nghiệt. Cây lá kim như thông, tùng, bách… chiếm ưu thế.
-
Đài nguyên (Tundra): Vùng đất đóng băng vĩnh cửu, chỉ có các loại rêu, địa y và một số cây bụi thấp bé có thể tồn tại.
-
Hoang mạc băng giá: Vùng cực, nơi nhiệt độ luôn ở mức đóng băng và không có sự sống thực vật.
Như vậy, theo hướng từ xích đạo về cực, các kiểu thảm thực vật phân bố theo thứ tự như sau: Rừng mưa nhiệt đới -> Rừng nhiệt đới gió mùa -> Savanna và đồng cỏ -> Rừng lá rộng rụng lá theo mùa -> Rừng lá kim (Taiga) -> Đài nguyên (Tundra) -> Hoang mạc băng giá.
Sự phân bố này là kết quả của sự tác động tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là sự thay đổi của khí hậu theo vĩ độ. Hiểu rõ quy luật này giúp chúng ta nắm bắt được bức tranh toàn cảnh về sự phân bố sinh vật trên Trái Đất và mối liên hệ chặt chẽ giữa các thành phần tự nhiên.
