Trong văn học Việt Nam, “Vợ nhặt” của Kim Lân là một tác phẩm xuất sắc, khắc họa chân thực và cảm động số phận con người trong nạn đói năm 1945. Tác phẩm không chỉ là bức tranh về hiện thực tăm tối mà còn là bản anh hùng ca về sức sống, lòng nhân ái và khát vọng hạnh phúc của con người.
Kim Lân, nhà văn của làng quê Việt Nam, đã tái hiện lại một cách chân thực và sống động bối cảnh xã hội Việt Nam trước và sau Cách mạng tháng Tám. Với văn phong giản dị, mộc mạc, ông đã đi sâu vào miêu tả đời sống của người nông dân, đặc biệt là trong những giai đoạn khó khăn nhất của lịch sử.
“Vợ nhặt” ra đời năm 1954, lấy bối cảnh nạn đói năm Ất Dậu, một thảm họa kinh hoàng cướp đi sinh mạng của hàng triệu người dân Việt Nam. Tác phẩm xoay quanh câu chuyện về Tràng, một người đàn ông nghèo khổ sống ở xóm ngụ cư, đã “nhặt” được vợ giữa nạn đói.
Câu chuyện “nhặt vợ” của Tràng không chỉ phản ánh sự rẻ rúng của mạng người trong nạn đói mà còn cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt của con người ngay cả trong hoàn cảnh bi đát nhất. Sự xuất hiện của người vợ nhặt đã mang đến một luồng gió mới, một niềm hy vọng nhỏ bé cho gia đình Tràng và cả xóm ngụ cư.
Giá trị hiện thực của “Vợ nhặt” nằm ở chỗ nó đã tái hiện một cách chân thực và sinh động bức tranh nạn đói năm 1945. Kim Lân đã không né tránh những chi tiết tàn khốc nhất của thảm họa này: những xác người chết đói nằm la liệt trên đường, mùi xú uế bốc lên từ những ngôi nhà tranh xơ xác, và sự cùng quẫn của những người dân nghèo khổ.
Tác phẩm cũng phản ánh sự bần cùng, sự tha hóa của con người trong nạn đói. Để sinh tồn, con người buộc phải làm những điều mà bình thường họ không bao giờ nghĩ tới. Tuy nhiên, ngay cả trong hoàn cảnh đó, họ vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân ái, sự sẻ chia và tình yêu thương.
“Vợ nhặt” không chỉ là một tác phẩm hiện thực mà còn là một tác phẩm giàu giá trị nhân đạo. Tác phẩm ca ngợi lòng nhân ái, sự cưu mang, đùm bọc lẫn nhau giữa những con người nghèo khổ. Trong hoàn cảnh khó khăn nhất, họ vẫn sẵn sàng chia sẻ với nhau những gì mình có, dù là một bát cháo loãng hay một lời động viên an ủi.
Nhân vật Tràng là một điển hình cho lòng nhân ái. Dù nghèo khổ, anh vẫn sẵn sàng cưu mang một người phụ nữ xa lạ, đem lại cho cô một mái ấm gia đình. Bà Cụ Tứ, mẹ của Tràng, cũng là một người phụ nữ nhân hậu, bao dung. Dù bất ngờ trước sự xuất hiện của con dâu, bà vẫn mở lòng đón nhận và yêu thương cô như con ruột của mình.
Kim Lân đã thành công trong việc khắc họa tâm lý nhân vật. Sự thay đổi trong nhận thức và hành động của các nhân vật, từ sự ngỡ ngàng, băn khoăn đến cảm thông và hy vọng, được miêu tả một cách tinh tế và sâu sắc.
Ngôn ngữ trong “Vợ nhặt” giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống của người dân quê. Điều này đã góp phần làm tăng thêm tính chân thực và cảm động của câu chuyện.
“Vợ nhặt” là một tác phẩm mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Tác phẩm khẳng định rằng, dù trong hoàn cảnh khó khăn đến đâu, con người vẫn luôn khát khao sống, khát khao hạnh phúc và tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới ở cuối tác phẩm là biểu tượng cho niềm hy vọng và sự đổi đời của những người dân nghèo khổ sau Cách mạng tháng Tám.
Tóm lại, “Vợ nhặt” là một kiệt tác của văn học Việt Nam hiện đại. Tác phẩm không chỉ phản ánh một cách chân thực và cảm động thân phận con người trong thảm họa nạn đói năm 1945 mà còn là bản ngợi ca bất diệt về sức sống và lòng nhân ái của con người Việt Nam. Tác phẩm xứng đáng được trân trọng và lưu giữ trong kho tàng văn học dân tộc.
