“Chị em Thúy Kiều” là một đoạn trích đặc sắc trong “Truyện Kiều” của đại thi hào Nguyễn Du, khắc họa chân dung hai người con gái tài sắc vẹn toàn. Đoạn trích không chỉ giới thiệu về vẻ đẹp ngoại hình mà còn hé lộ tính cách và số phận của mỗi người, thể hiện tài năng bậc thầy của Nguyễn Du trong việc miêu tả nhân vật.
Đoạn trích mở đầu bằng lời giới thiệu khái quát về hai chị em:
“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.”
Nguyễn Du sử dụng bút pháp ước lệ, gọi hai chị em là “tố nga” (người con gái đẹp), đồng thời ví von “mai cốt cách, tuyết tinh thần” để gợi tả vẻ đẹp thanh cao, trong trắng. Câu thơ cuối khẳng định vẻ đẹp hoàn hảo của cả hai: “mười phân vẹn mười”, nhưng mỗi người lại mang một nét riêng biệt.
Tiếp theo, tác giả tập trung miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân:
“Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”
Vẻ đẹp của Thúy Vân được khắc họa bằng những hình ảnh ước lệ, so sánh với thiên nhiên: “khuôn trăng đầy đặn”, “nét ngài nở nang”, “hoa cười, ngọc thốt”, “mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”. Tất cả gợi lên một vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang, quý phái. Cách miêu tả này không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp ngoại hình mà còn dự báo về một cuộc đời êm đềm, hạnh phúc của Thúy Vân.
Sau khi miêu tả Thúy Vân, Nguyễn Du dành nhiều tâm huyết hơn để khắc họa vẻ đẹp của Thúy Kiều:
“Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.”
Nguyễn Du khẳng định Thúy Kiều “sắc sảo, mặn mà” hơn hẳn Thúy Vân. Vẻ đẹp của Kiều không chỉ ở ngoại hình mà còn ở trí tuệ và tâm hồn. Tác giả tập trung miêu tả đôi mắt: “làn thu thủy, nét xuân sơn”, gợi lên vẻ đẹp trong sáng, dịu dàng nhưng cũng đầy cuốn hút. Khác với Thúy Vân được thiên nhiên “nhường”, Thúy Kiều lại khiến “hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”, dự báo về một cuộc đời đầy sóng gió, truân chuyên.
Không chỉ xinh đẹp, Thúy Kiều còn là một người tài hoa:
“Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.”
Nguyễn Du ca ngợi Thúy Kiều thông minh, tài hoa, tinh thông “cầm, kỳ, thi, họa”. Đặc biệt, tài đàn của Kiều đạt đến mức “ăn đứt hồ cầm một trương”. Khúc nhạc “Bạc mệnh” do nàng sáng tác thể hiện một tâm hồn đa sầu, đa cảm, đồng thời dự báo về một cuộc đời đầy bất hạnh.
Đoạn trích kết thúc bằng lời nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em:
“Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.”
Hai chị em Thúy Kiều sống trong một gia đình phong lưu, nề nếp, được bảo bọc, che chở. Tuy đã đến tuổi “cập kê” nhưng vẫn giữ gìn sự trong trắng, đoan trang.
Tóm lại, đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” là một tuyệt tác nghệ thuật, thể hiện tài năng miêu tả nhân vật bậc thầy của Nguyễn Du. Qua việc khắc họa vẻ đẹp và tài năng của hai chị em Thúy Kiều, tác giả không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ mà còn dự báo về số phận khác nhau của mỗi người. Đoạn trích là một minh chứng cho giá trị nhân văn sâu sắc trong “Truyện Kiều”.
