Ngoại Lực Là một trong hai nhóm lực chính tác động đến bề mặt Trái Đất, bên cạnh nội lực. Vậy, chính xác thì ngoại lực là gì? Nó có vai trò như thế nào trong việc kiến tạo và biến đổi cảnh quan xung quanh chúng ta?
Định nghĩa ngoại lực:
Ngoại lực là tập hợp các lực có nguồn gốc từ bên ngoài, tác động lên bề mặt Trái Đất. Các yếu tố chính gây ra ngoại lực bao gồm:
- Khí hậu: Nhiệt độ, mưa, gió,…
- Nước: Nước mưa, sông, hồ, biển,…
- Sinh vật: Thực vật, động vật, con người,…
- Địa hình: Độ dốc, hướng sườn,…
Tác động của ngoại lực đến địa hình:
Khác với nội lực có xu hướng nâng cao và tạo ra các dạng địa hình lớn, ngoại lực là tác nhân chính phá hủy, bào mòn và san bằng các dạng địa hình do nội lực tạo ra. Quá trình này diễn ra liên tục và chậm chạp, tạo nên sự đa dạng của địa hình bề mặt Trái Đất. Các quá trình chính do ngoại lực gây ra bao gồm:
-
Phong hóa: Là quá trình phá hủy đá và khoáng vật tại chỗ dưới tác động của các yếu tố khí hậu, sinh vật. Phong hóa có thể là phong hóa vật lý (làm đá vỡ vụn), phong hóa hóa học (làm thay đổi thành phần hóa học của đá) hoặc phong hóa sinh học (do tác động của sinh vật).
-
Bào mòn: Là quá trình vận chuyển các vật liệu đã bị phong hóa đi nơi khác dưới tác động của nước, gió, băng hà,… Bào mòn làm thay đổi hình dạng địa hình, tạo ra các thung lũng, hẻm vực, đồng bằng,…
-
Vận chuyển: Là quá trình di chuyển các vật liệu bị bào mòn từ nơi này đến nơi khác. Quá trình vận chuyển có thể diễn ra bằng nhiều hình thức khác nhau như: vận chuyển bởi nước (sông, suối, biển), vận chuyển bởi gió, vận chuyển bởi băng hà,…
-
Bồi tụ: Là quá trình tích tụ các vật liệu bị vận chuyển tại một nơi nào đó. Bồi tụ tạo ra các đồng bằng châu thổ, bãi bồi ven sông, cồn cát,…
Vai trò của ngoại lực:
Ngoại lực là một phần không thể thiếu trong quá trình hình thành và biến đổi địa hình bề mặt Trái Đất. Nó không chỉ phá hủy các dạng địa hình cũ mà còn tạo ra các dạng địa hình mới, làm cho bề mặt Trái Đất trở nên đa dạng và phong phú hơn. Ngoài ra, ngoại lực là yếu tố quan trọng trong việc hình thành đất, cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên và ảnh hưởng đến môi trường sống của con người.
Hiểu rõ về ngoại lực là chìa khóa để chúng ta có thể giải thích được sự hình thành và biến đổi của cảnh quan xung quanh, đồng thời có những hành động phù hợp để bảo vệ môi trường sống của chúng ta.
