Việc dạy trẻ cư xử lịch sự là một phần quan trọng trong quá trình nuôi dạy con cái, giúp trẻ hình thành những phẩm chất tốt đẹp và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh. Dưới đây là những tình huống thường gặp và các chiến lược hiệu quả để dạy trẻ cách cư xử lịch sự.
1. Yêu cầu với “Làm ơn”
Đây là một thói quen tốt nên được hình thành từ sớm. Khi trẻ muốn điều gì đó, hãy nhẹ nhàng nhắc nhở trẻ nói “Làm ơn”. Ví dụ, nếu trẻ nói “Con muốn uống nước”, bạn hãy đáp lại “Làm ơn?” và đợi trẻ nói thêm từ này.
2. Chấp nhận với “Cảm ơn”
Tương tự như “Làm ơn”, “Cảm ơn” là một từ kỳ diệu thể hiện lòng biết ơn. Hãy khuyến khích trẻ nói “Cảm ơn” mỗi khi nhận được điều gì đó, dù là một món quà, một lời khen hay sự giúp đỡ.
Trong trường hợp người khác tặng quà cho con bạn, nếu con bạn quên nói “Cảm ơn”, bạn có thể nói thay con: “Ôi, món quà này tuyệt vời quá! Cảm ơn bạn rất nhiều vì đã tìm được món đồ mà [Tên con] thích”.
3. Từ chối một cách lịch sự
Việc từ chối một cách lịch sự cũng là một kỹ năng quan trọng. Dạy trẻ cách nói “Không, cảm ơn” một cách nhẹ nhàng và lịch sự, đặc biệt trong những tình huống cần từ chối đồ ăn hoặc lời mời không phù hợp.
Hãy dạy trẻ thêm lý do từ chối, ví dụ như “Không, cảm ơn. Con bị dị ứng lạc và con không chắc món này có an toàn không”.
4. Ngắt lời
Khi trẻ cần nói chuyện với bạn khi bạn đang nói chuyện với người khác, hãy dạy trẻ đặt tay lên cánh tay bạn thay vì ngắt lời. Giải thích rằng khi bạn cảm thấy tay con, bạn sẽ đặt tay lên tay con để cho con biết bạn đã nhận thấy con cần gì đó.
5. Xin phép đi qua
Khi trẻ muốn đi qua ai đó, hãy dạy trẻ nói “Xin lỗi” hoặc “Cho con xin phép”. Điều này thể hiện sự tôn trọng đối với không gian cá nhân của người khác.
6. Tạm biệt
Khi rời khỏi nhà ai đó, hãy khuyến khích trẻ nói “Cảm ơn vì đã cho con đến chơi!” hoặc “Tạm biệt!”. Điều này thể hiện lòng biết ơn và sự lịch sự.
7. Quy tắc trên bàn ăn
Dạy trẻ những quy tắc cơ bản trên bàn ăn, như không đặt chân lên bàn, không ném thức ăn, không nói chuyện khi miệng còn đầy thức ăn và sử dụng dao dĩa đúng cách.
Khi trẻ ăn xong, hãy dạy trẻ xin phép “Con xin phép được rời bàn ăn ạ?”.
8. Đạt được điều mình muốn
Thay vì ra lệnh cho người khác, hãy dạy trẻ diễn đạt mong muốn của mình dưới dạng câu hỏi lịch sự. Ví dụ, thay vì nói “Mẹ lấy cho con cái chăn”, hãy dạy trẻ nói “Mẹ ơi, mẹ lấy cho con cái chăn được không ạ?”.
9. Cần không gian riêng
Khi trẻ cảm thấy bị làm phiền hoặc cần không gian riêng, hãy dạy trẻ nói “Con cần thêm không gian”. Điều này giúp trẻ thể hiện nhu cầu của mình một cách lịch sự thay vì la hét hoặc đẩy người khác ra.
10. Lời nói phù hợp
Giải thích cho trẻ biết những từ ngữ nào không phù hợp để sử dụng và dạy trẻ những từ thay thế. Ví dụ, thay vì chửi thề, hãy dạy trẻ nói “Con bực mình quá!” hoặc “Con thất vọng!”.
Việc dạy trẻ cư xử lịch sự đòi hỏi sự kiên nhẫn và nhất quán. Hãy làm gương cho trẻ và tạo ra một môi trường nơi sự tôn trọng và lịch sự được coi trọng.
