Biện pháp tu từ là một công cụ quan trọng trong văn học, giúp tăng tính biểu cảm và gợi hình cho ngôn ngữ. Trong số đó, điệp ngữ là một biện pháp được sử dụng phổ biến. Vậy, điệp Ngữ Tác Dụng như thế nào trong việc truyền tải thông điệp của tác giả?
Điệp ngữ là gì?
Điệp ngữ, còn gọi là điệp từ, là biện pháp tu từ lặp lại một từ, một cụm từ, hoặc một câu nhằm nhấn mạnh, tạo nhịp điệu và tăng tính biểu cảm cho văn bản. Điệp ngữ tác dụng vào cảm xúc của người đọc, người nghe, giúp họ dễ dàng ghi nhớ và cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung được truyền tải.
Điệp ngữ tác dụng nhấn mạnh hình ảnh “mặt trời” trong câu thơ của Viễn Phương, thể hiện sự vĩ đại và trường tồn của Bác Hồ.
Ví dụ về điệp ngữ:
- “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng,
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.” (Viễn Phương)
Trong ví dụ này, từ “mặt trời” được lặp lại, điệp ngữ tác dụng nhấn mạnh sự vĩ đại của Bác Hồ, so sánh Bác như một mặt trời vĩnh cửu.
- “Mẹ ơi, con đã về đây, mẹ ơi!” (Nguyễn Khoa Điềm)
Ở đây, cụm từ “mẹ ơi” được lặp lại, điệp ngữ tác dụng thể hiện tình cảm sâu sắc, sự nhớ nhung da diết của người con dành cho mẹ.
Tác dụng của điệp ngữ:
Điệp ngữ mang lại nhiều tác dụng quan trọng trong văn học:
- Nhấn mạnh: Điệp ngữ giúp làm nổi bật một ý tưởng, cảm xúc hoặc sự kiện cụ thể. Ví dụ, việc lặp lại từ “không” trong câu “Không, không, tôi không muốn điều đó” thể hiện sự phản đối mạnh mẽ. Điệp ngữ tác dụng làm tăng cường sức mạnh của thông điệp.
- Tạo nhịp điệu: Sự lặp lại tạo ra nhịp điệu, làm cho câu văn, đoạn thơ trở nên du dương, dễ nghe và dễ nhớ. Điều này đặc biệt quan trọng trong thơ ca, nơi âm nhạc của ngôn ngữ đóng vai trò then chốt. Điệp ngữ tác dụng tạo ra sự hài hòa về âm thanh.
- Tăng tính biểu cảm: Điệp ngữ giúp truyền tải cảm xúc một cách mạnh mẽ hơn. Việc lặp lại một từ hoặc cụm từ có thể thể hiện sự đau khổ, vui sướng, tức giận hoặc bất kỳ trạng thái cảm xúc nào khác. Điệp ngữ tác dụng đánh động vào trái tim người đọc.
Các loại điệp ngữ phổ biến:
Có ba loại điệp ngữ chính thường gặp trong văn học:
-
Điệp ngữ cách quãng: Từ hoặc cụm từ được lặp lại nhưng không liên tiếp, có khoảng cách giữa các lần lặp.
Ví dụ: “Ta làm con chim hót, ta làm một cành hoa, ta nhập vào hòa ca một nốt trầm xao xuyến.” (Thanh Hải)
Ở đây, từ “ta” được lặp lại, điệp ngữ tác dụng nhấn mạnh khát vọng hòa nhập vào cuộc sống của tác giả.
-
Điệp ngữ nối tiếp: Các từ hoặc cụm từ được lặp lại liên tiếp nhau trong câu hoặc đoạn văn.
Ví dụ: “Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu. Thương em, thương em, thương em biết mấy.” (Phạm Tiến Duật)
Cụm từ “rất lâu” và “thương em” được lặp lại, điệp ngữ tác dụng tăng cường sự da diết và nỗi nhớ trong lòng người đọc.
-
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp vòng): Từ hoặc cụm từ ở cuối câu trước được lặp lại ở đầu câu sau.
Ví dụ: “Cũng trông lại mà cùng chẳng thấy, thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu. Ngàn dâu xanh ngắt một màu, lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?” (Nguyễn Du)
Từ “thấy” và “ngàn dâu” được lặp lại, điệp ngữ tác dụng tạo sự liên kết giữa các câu, đồng thời nhấn mạnh cảnh chia ly đầy sầu muộn.
Học sinh lớp mấy cần nhận biết điệp ngữ?
Theo chương trình Ngữ văn hiện hành, học sinh THCS (lớp 8 và 9) cần nắm vững khái niệm và biết cách nhận diện các biện pháp tu từ, trong đó có điệp ngữ. Việc hiểu rõ điệp ngữ tác dụng giúp các em cảm thụ văn học tốt hơn và sử dụng ngôn ngữ một cách hiệu quả.
