Mùa là một phần thời gian của năm, được phân chia dựa trên chu kỳ khí hậu, mang những đặc điểm riêng về thời tiết. Vậy ở miền ôn đới lạnh, nơi có sự thay đổi rõ rệt giữa các mùa, lũ lụt thường xảy ra vào thời điểm nào? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét các yếu tố khí hậu và thời tiết đặc trưng của khu vực này.
Nguyên nhân hình thành mùa: Do trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo, các bán cầu nhận được lượng ánh sáng và nhiệt khác nhau trong năm. Điều này tạo ra sự thay đổi thời tiết và khí hậu, dẫn đến sự hình thành các mùa.
Năng lượng bức xạ Mặt Trời quyết định nhiệt độ, tỉ lệ thuận với góc nhập xạ (góc giữa tia tới Mặt Trời và tiếp tuyến bề mặt Trái Đất). Góc nhập xạ thay đổi theo vĩ độ, mùa và thời gian trong ngày. Ngoài ra, gió mùa, phân bố lục địa và đại dương, biến đổi khí hậu và các chu kỳ ENSO cũng ảnh hưởng đến sự dao động thời tiết theo mùa.
Việc phân chia mùa có thể dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
-
Mùa thiên văn: Dựa trên chuyển động biểu kiến của Mặt Trời, chia năm thành 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.
-
Mùa theo tiết khí: Dựa trên 24 điểm đặc biệt trên quỹ đạo Trái Đất, phản ánh đặc trưng khí hậu và thời tiết, thường được sử dụng trong nông nghiệp.
-
Mùa theo âm lịch: Dựa trên chu kỳ Mặt Trăng, mỗi 3 tháng là một mùa.
-
Mùa theo khí tượng: Dựa trên đặc điểm thời tiết và khí hậu của từng vùng.
Ở miền ôn đới lạnh, mùa xuân và mùa hè thường là thời điểm có nguy cơ lũ lụt cao nhất. Điều này là do:
- Tan băng: Vào mùa xuân, khi nhiệt độ tăng lên, tuyết và băng tan chảy với tốc độ nhanh chóng, làm tăng lượng nước đổ vào sông ngòi và hồ chứa.
- Mưa lớn: Mùa xuân và mùa hè thường có nhiều trận mưa lớn, đặc biệt là các cơn mưa rào và giông bão.
- Đất bão hòa: Sau mùa đông, đất thường đã bão hòa nước, làm giảm khả năng hấp thụ nước mưa và nước tan băng, dẫn đến tình trạng ngập úng và lũ lụt.
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần vào nguy cơ lũ lụt ở miền ôn đới lạnh, bao gồm:
- Địa hình: Các khu vực trũng thấp, gần sông ngòi và hồ chứa thường dễ bị ngập lụt hơn.
- Hệ thống thoát nước kém: Hệ thống thoát nước không đủ khả năng xử lý lượng nước lớn có thể gây ra ngập úng cục bộ và lũ lụt.
- Phá rừng: Việc phá rừng làm giảm khả năng giữ nước của đất, làm tăng nguy cơ lũ lụt.
Vậy, mùa nào lũ lụt thường xảy ra ở miền ôn đới lạnh? Câu trả lời là mùa xuân và mùa hè, do sự kết hợp của tan băng, mưa lớn và đất bão hòa. Tuy nhiên, nguy cơ lũ lụt có thể thay đổi tùy thuộc vào địa hình, hệ thống thoát nước và các yếu tố môi trường khác của từng khu vực cụ thể. Việc theo dõi chặt chẽ các dự báo thời tiết và mực nước sông ngòi là rất quan trọng để phòng tránh và giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra.
