Hướng động là phản ứng sinh trưởng của cây trước các tác nhân kích thích từ môi trường, có hướng xác định. Các bộ phận khác nhau của cây thể hiện các kiểu hướng động khác nhau, nhưng bộ rễ là nơi thể hiện sự đa dạng nhất của hiện tượng này.
Rễ cây không chỉ đơn thuần mọc xuống dưới do trọng lực (hướng đất), mà còn phản ứng với nhiều yếu tố khác để đảm bảo sự sống còn và phát triển của cây.
Rễ thể hiện nhiều kiểu hướng động khác nhau, bao gồm:
-
Hướng đất: Rễ luôn có xu hướng mọc theo chiều trọng lực, đâm sâu vào lòng đất để tìm kiếm nguồn nước và chất dinh dưỡng. Đây là một trong những kiểu hướng động quan trọng nhất của rễ, đảm bảo sự neo đậu và ổn định cho cây.
-
Hướng nước: Rễ cây có khả năng “tìm kiếm” nguồn nước trong đất. Khi có sự khác biệt về độ ẩm, rễ sẽ phát triển về phía khu vực ẩm ướt hơn. Khả năng hướng nước giúp cây thích nghi với môi trường sống khác nhau và tận dụng tối đa nguồn nước khan hiếm.
-
Hướng hóa: Rễ cây cũng phản ứng với các chất hóa học trong đất. Chúng có thể mọc về phía các chất dinh dưỡng cần thiết (như nitơ, photpho, kali) hoặc tránh xa các chất độc hại. Hướng hóa giúp rễ tối ưu hóa việc hấp thụ dinh dưỡng và bảo vệ cây khỏi các tác nhân gây hại. Ví dụ, rễ cây có thể hướng về phía phân bón hoặc tránh xa khu vực đất bị ô nhiễm.
-
Hướng sáng (âm): Mặc dù không phổ biến như các kiểu hướng động khác, rễ cây thường tránh ánh sáng trực tiếp. Điều này giúp bảo vệ các tế bào rễ nhạy cảm khỏi bị tổn thương do ánh sáng.
Trong khi đó, thân cây chủ yếu thể hiện hướng sáng dương (mọc về phía ánh sáng) và hướng trọng lực âm (mọc ngược chiều trọng lực). Lá cây có thể có các kiểu hướng động liên quan đến việc tối ưu hóa việc hấp thụ ánh sáng, nhưng không đa dạng như ở rễ. Hoa thường ít thể hiện các kiểu hướng động rõ rệt, chủ yếu liên quan đến quá trình thụ phấn.
Như vậy, rễ là bộ phận thể hiện nhiều kiểu hướng động nhất trong cây, cho phép cây thích nghi và tồn tại trong môi trường sống đa dạng.
