Nguyễn Bính, một hồn thơ đậm chất đồng quê, đã dành nhiều vần thơ cho mùa xuân. Với ông, xuân là sự hồi sinh của đất trời, là mùa của lễ hội và những rung động đầu đời. Trong số đó, “Mưa xuân” nổi bật như một bức tranh chân thực về làng quê Việt Nam, phác họa tâm trạng của một cô gái trong đêm mưa xuân, chờ đợi người yêu. Bài viết này sẽ đi sâu Phân Tích Bài Mưa Xuân để thấy được vẻ đẹp và những tầng ý nghĩa sâu sắc của nó.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh cô gái trong khung cửi, dệt lụa cùng mẹ già. Cuộc sống giản dị, quanh quẩn bên khung cửi dường như tách biệt cô khỏi thế giới bên ngoài.
Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già
Lòng trẻ còn như cây lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa.
Alt: Cô thôn nữ miệt mài bên khung cửi, tượng trưng cho vẻ đẹp mộc mạc, thuần khiết trong bài thơ “Mưa xuân” của Nguyễn Bính.
Hai câu thơ tiếp theo mở ra một khung cảnh thiên nhiên đầy xao xuyến:
Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy.
Mưa xuân “phơi phới bay” gợi cảm giác nhẹ nhàng, tươi mới. Hoa xoan “lớp lớp rụng vơi đầy” không chỉ miêu tả chính xác hiện tượng tự nhiên mà còn mang một vẻ đẹp riêng, man mác buồn. Sự xuất hiện của gánh chèo làng Đặng càng làm tăng thêm không khí hội hè, náo nức của làng quê. Chính khung cảnh này đã khơi gợi những rung động trong lòng cô gái.
Lòng thấy giăng tơ một mối tình
Em ngừng thoi lại giữa tay xinh
Hình như hai má em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến mình.
Alt: Mưa xuân lất phất và hoa xoan rơi đầy sân, diễn tả không gian thơ mộng và nỗi niềm thầm kín của cô gái trong “Mưa xuân”.
Nguyễn Bính đã diễn tả tình yêu của cô gái quê một cách tinh tế. Từ những rung cảm nhẹ nhàng như “giăng tơ” đến sự xao xuyến, bồn chồn khiến cô “ngừng thoi lại giữa tay xinh”. Sự ngượng ngùng, e ấp thể hiện qua hình ảnh “hai má em bừng đỏ” cho thấy một tâm hồn trong trắng, ngây thơ.
Từ những rung động trong lòng, cô gái bắt đầu hành động. Cô nhớ đến lời hẹn ước và quyết định đi tìm người yêu trong đêm hội.
Em ngửa bàn tay trước mái hiên
Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh
Thế nào anh ấy chẳng sang xem!
Tình yêu đã tiếp thêm sức mạnh cho cô gái, khiến cô trở nên mạnh dạn và kiên quyết hơn. Bất chấp trời mưa lạnh, cô vẫn quyết tâm đi gặp người yêu.
Mình em lầm lụi trên đường về
Có ngắn gì đâu một dải đê!
Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya.
Alt: Hình ảnh cô gái cô đơn đi dưới mưa đêm, lột tả sự hụt hẫng, buồn bã khi tình yêu không trọn vẹn trong bài “Mưa xuân”.
Nhưng sự thật phũ phàng đã ập đến. Chàng trai không đến như lời hẹn ước. Cô gái một mình lủi thủi trên đường về, “lạnh lùng thêm tủi với canh khuya”. Niềm tin và hy vọng tan vỡ, thay vào đó là sự cô đơn, thất vọng.
Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay
Hoa xoan đã nát dưới chân giày
Hội chèo làng Đặng về ngang ngõ
Mẹ bảo: “Mùa xuân đã cạn ngày”.
Những hình ảnh cuối bài thơ mang một màu sắc u buồn. Mưa xuân không còn “phơi phới bay” mà trở nên “ngại bay”. Hoa xoan bị “nát dưới chân giày”, tượng trưng cho sự tan vỡ của tình yêu. Câu nói của người mẹ “Mùa xuân đã cạn ngày” như một lời kết thúc cho những hy vọng của cô gái.
Như vậy, thông qua phân tích bài Mưa xuân, ta thấy được Nguyễn Bính đã vẽ nên một bức tranh chân thực về tình yêu của cô gái quê trong đêm mưa xuân. Bài thơ không chỉ thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên, con người mà còn gợi lên những cảm xúc xót xa, ngậm ngùi về số phận và hạnh phúc của tuổi trẻ. “Mưa xuân” xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Bính, góp phần làm nên tên tuổi của ông trong nền văn học Việt Nam.
