Sông Đà không chỉ là một dòng sông, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, một biểu tượng văn hóa và là nguồn cảm hứng bất tận cho các nghệ sĩ. Trong đó, ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân đã khắc họa một cách sinh động và gợi cảm vẻ đẹp của con sông này, đặc biệt qua tác phẩm “Người lái đò Sông Đà”. Bài viết này sẽ tập trung phân tích con sông Đà gợi cảm, khám phá những góc nhìn độc đáo và sự rung cảm sâu sắc mà Nguyễn Tuân đã gửi gắm vào từng con chữ.
Vẻ Đẹp Trữ Tình Của Con Sông Đà Qua Lăng Kính Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân không chỉ đơn thuần miêu tả Sông Đà, ông còn thổi hồn vào nó, biến nó thành một sinh thể sống động, có cá tính và cảm xúc.
- Từ Trên Cao: Sông Đà – “Áng Tóc Trữ Tình”
Với góc nhìn từ trên cao, Sông Đà hiện lên như một người thiếu nữ duyên dáng, với mái tóc dài mềm mại uốn lượn giữa núi rừng Tây Bắc.
Sự so sánh “con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình” không chỉ thể hiện vẻ đẹp mềm mại của dòng sông mà còn gợi lên cảm giác về sự nữ tính, dịu dàng. Màu sắc của hoa ban, hoa gạo điểm xuyết trên “mái tóc” càng làm tăng thêm vẻ quyến rũ và sức sống cho Sông Đà. Hình ảnh “cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân” tạo nên một lớp voan mờ ảo, che đi khuôn mặt xinh đẹp của dòng sông, khiến vẻ đẹp ấy càng trở nên bí ẩn và lôi cuốn.
- Sông Đà Qua Lăng Kính Thời Gian: Bảng Màu Cảm Xúc
Nguyễn Tuân không chỉ miêu tả Sông Đà trong một khoảnh khắc mà còn khám phá vẻ đẹp của nó qua nhiều thời điểm khác nhau, mỗi mùa mang một sắc thái riêng biệt.
Mùa xuân, Sông Đà khoác lên mình màu “xanh ngọc bích” tươi sáng, trong trẻo, tràn đầy sức sống. Mùa thu, dòng sông lại mang màu “lừ lừ chín đỏ” như “da mặt một người bầm đi vì rượu bữa”, thể hiện sự giận dữ, bất mãn. Sự thay đổi màu sắc của Sông Đà không chỉ là sự thay đổi của tự nhiên mà còn là sự phản ánh tâm trạng, cảm xúc của con người.
Việc tác giả lên án việc thực dân Pháp gọi Sông Đà là “Sông Đen” thể hiện tình yêu nước sâu sắc và niềm tự hào về vẻ đẹp của dòng sông quê hương.
- Từ Bờ Bãi: Sông Đà – “Cố Nhân” Thân Thuộc
Khi nhìn Sông Đà từ bờ bãi, Nguyễn Tuân lại cảm nhận được một vẻ đẹp khác, một vẻ đẹp thân thuộc, gần gũi như một người bạn cũ lâu ngày gặp lại.
Hình ảnh “nước Sông Đà…loang loáng như trẻ con nghịch chiếu gương vào mắt mình rồi bỏ chạy” gợi lên sự hồn nhiên, tinh nghịch. “Miếng sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi” mang đến cảm giác ấm áp, thi vị. “Bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sông Đà” tạo nên một khung cảnh thần tiên, đầy màu sắc. Tất cả những hình ảnh này gợi nhớ về một quá khứ tươi đẹp, khiến tác giả cảm thấy Sông Đà như một “cố nhân” thân thiết.
- Giữa Lòng Sông: Vẻ Đẹp Tĩnh Lặng Và Nên Thơ
Từ giữa lòng Sông Đà, Nguyễn Tuân cảm nhận được vẻ đẹp tĩnh lặng, yên ả của dòng sông, như còn lưu giữ dấu tích của lịch sử.
“Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ thời Lý, Trần, Lê cũng lặng tờ đến thế mà thôi” thể hiện sự im lặng tuyệt đối, vượt thời gian. Sự vắng vẻ, yên tĩnh đến mức “tiếng cá đập nước sông, quẫy vọt lên mặt sông trở thành âm thanh chủ đạo” càng làm nổi bật vẻ đẹp tĩnh mịch của Sông Đà.
Đánh Giá Về Vẻ Đẹp Gợi Cảm Của Sông Đà
Nguyễn Tuân đã thành công trong việc khám phá và thể hiện vẻ đẹp đa dạng, phong phú của Sông Đà. Qua ngòi bút của ông, Sông Đà không chỉ là một dòng sông vô tri mà đã trở thành một sinh thể sống động, có cá tính và cảm xúc.
Việc ca ngợi vẻ đẹp của Sông Đà cũng là cách Nguyễn Tuân thể hiện tình yêu nước sâu sắc và niềm tự hào về vẻ đẹp của quê hương, xứ sở. Đồng thời, hình tượng Sông Đà còn là phông nền cho sự xuất hiện và tôn vinh vẻ đẹp của con người, đặc biệt là hình ảnh người lái đò dũng cảm, tài ba.
Kết Luận
Sông Đà trong “Người lái đò Sông Đà” không chỉ là một dòng sông địa lý mà còn là một biểu tượng văn hóa, một nguồn cảm hứng nghệ thuật. Nguyễn Tuân đã khắc họa một cách tài hoa và gợi cảm vẻ đẹp của Sông Đà, từ “áng tóc trữ tình” đến “cố nhân” thân thuộc, góp phần làm nổi bật phong cách nghệ thuật độc đáo và uyên bác của ông. Vẻ đẹp của Sông Đà sẽ mãi là niềm tự hào của người Việt Nam và là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ sau.
