“Giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời” là một câu tục ngữ quen thuộc, phản ánh một thực tế sâu sắc về sự khó khăn trong việc thay đổi bản chất của con người. Vậy câu tục ngữ này có ý nghĩa gì và nó liên quan như thế nào đến việc xử lý vi phạm hành chính (VPHC), đặc biệt là khi một người vi phạm nhiều lần?
Giang sơn, tượng trưng cho môi trường, hoàn cảnh bên ngoài, có thể thay đổi theo thời gian. Ngược lại, bản tính, là những phẩm chất cốt lõi, thói quen, cách suy nghĩ đã ăn sâu vào con người, rất khó để thay đổi. Câu tục ngữ này không mang ý nghĩa tuyệt đối rằng bản tính con người không thể thay đổi, mà nhấn mạnh sự khó khăn, đòi hỏi quá trình nỗ lực, rèn luyện lâu dài để có thể thay đổi.
Vậy, liệu việc một người vi phạm hành chính nhiều lần có phải là minh chứng cho “bản tính khó dời” và có được xem là tình tiết tăng nặng khi xử lý VPHC hay không?
Theo quy định pháp luật hiện hành, cụ thể tại khoản 6 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, vi phạm hành chính nhiều lần được hiểu là trường hợp cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính mà trước đó đã thực hiện hành vi vi phạm hành chính này nhưng chưa bị xử lý và chưa hết thời hiệu xử lý.
Ảnh minh họa hành vi vi phạm hành chính lặp đi lặp lại, nhấn mạnh sự khó thay đổi thói quen xấu và tái phạm, yếu tố quan trọng trong xử lý vi phạm hành chính.
Điều 10 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 khẳng định rằng vi phạm hành chính nhiều lần là một trong những tình tiết tăng nặng trong xử lý VPHC. Điều này có nghĩa là, khi một người đã từng vi phạm hành chính và chưa bị xử lý hoặc chưa hết thời hiệu xử lý mà lại tiếp tục vi phạm, thì mức xử phạt sẽ cao hơn so với lần vi phạm đầu tiên.
Ngoài ra, luật còn quy định một số tình tiết khác cũng được xem là tăng nặng, bao gồm:
- Vi phạm hành chính có tổ chức
- Tái phạm
- Xúi giục, lôi kéo, sử dụng người chưa thành niên vi phạm; ép buộc người lệ thuộc thực hiện hành vi vi phạm
- Sử dụng người bị tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức để vi phạm
- Lăng mạ, phỉ báng người đang thi hành công vụ; vi phạm có tính chất côn đồ
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vi phạm
- Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh để vi phạm
- Vi phạm trong thời gian chấp hành hình phạt hoặc biện pháp xử lý VPHC
- Tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm dù đã bị yêu cầu chấm dứt
- Trốn tránh, che giấu vi phạm
- Vi phạm có quy mô lớn, số lượng hoặc trị giá hàng hóa lớn
- Vi phạm đối với nhiều người, trẻ em, người già, người khuyết tật, phụ nữ mang thai.
Vậy, nguyên tắc xử phạt VPHC được quy định như thế nào?
Khoản 1 Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 (sửa đổi năm 2020) quy định các nguyên tắc sau:
- Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm minh, hậu quả phải được khắc phục.
- Việc xử phạt phải nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng pháp luật.
- Việc xử phạt phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng.
- Chỉ xử phạt khi có hành vi vi phạm do pháp luật quy định.
- Một hành vi vi phạm chỉ bị xử phạt một lần.
- Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm thì mỗi người đều bị xử phạt.
- Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hoặc vi phạm nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi, trừ trường hợp vi phạm nhiều lần được quy định là tình tiết tăng nặng.
- Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh vi phạm. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền chứng minh mình không vi phạm.
- Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
.png)
Hình ảnh minh họa các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính, nhấn mạnh việc tuân thủ các nguyên tắc pháp luật và đảm bảo tính khách quan, công bằng trong quá trình xử lý.
Việc một cá nhân, tổ chức liên tục vi phạm hành chính, dù đã biết đó là sai trái và có thể đã từng bị xử lý, phần nào phản ánh sự “khó dời” của một số thói quen, hành vi. Tuy nhiên, không nên tuyệt đối hóa câu tục ngữ “giang sơn dễ đổi bản tính khó dời”. Pháp luật, thông qua các biện pháp xử phạt nghiêm minh, kết hợp với công tác tuyên truyền, giáo dục, có thể giúp thay đổi nhận thức, hành vi của những người có xu hướng vi phạm, hướng tới một xã hội thượng tôn pháp luật. Bản chất con người không phải là bất biến, mà có thể được cải tạo thông qua giáo dục và môi trường sống tích cực.
