Lực là một khái niệm cơ bản trong vật lý, mô tả sự tương tác có thể làm thay đổi trạng thái chuyển động của vật. Lực được chia thành hai loại chính: lực tiếp xúc và lực không tiếp xúc. Trong khi lực tiếp xúc đòi hỏi sự tiếp xúc trực tiếp giữa các vật thể, thì lực không tiếp xúc có thể tác dụng lên các vật thể ở một khoảng cách nhất định. Bài viết này sẽ trình bày 5 ví dụ điển hình về lực không tiếp xúc, giúp bạn hiểu rõ hơn về loại lực đặc biệt này.
- Lực hấp dẫn: Đây là loại lực quen thuộc nhất và có lẽ là quan trọng nhất trong vũ trụ. Lực hấp dẫn là lực hút giữa hai vật có khối lượng. Lực hấp dẫn của Trái Đất giữ chúng ta trên mặt đất, khiến mọi vật rơi xuống khi thả tay, và giữ cho Mặt Trăng quay quanh Trái Đất.
Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và Mặt Trăng: Minh họa sự tác động của lực hấp dẫn lên quỹ đạo của Mặt Trăng.
-
Lực điện: Lực điện là lực tác dụng giữa các điện tích. Các điện tích cùng dấu đẩy nhau, các điện tích trái dấu hút nhau. Ví dụ, khi bạn chải tóc bằng lược nhựa, lược nhựa sẽ tích điện và có thể hút các mẩu giấy nhỏ, mặc dù không có sự tiếp xúc trực tiếp.
-
Lực từ: Lực từ là lực tác dụng lên các vật liệu từ tính và các điện tích chuyển động. Nam châm có thể hút các vật bằng sắt, niken, coban từ một khoảng cách nhất định. Trái Đất cũng có từ trường, bảo vệ chúng ta khỏi các hạt tích điện từ Mặt Trời.
Lực từ của nam châm: Đinh sắt bị hút về phía nam châm mà không cần tiếp xúc trực tiếp.
-
Lực hạt nhân mạnh: Đây là lực mạnh nhất trong tự nhiên, giữ các hạt proton và neutron trong hạt nhân nguyên tử liên kết với nhau. Lực hạt nhân mạnh có phạm vi tác dụng rất ngắn, chỉ khoảng kích thước của hạt nhân nguyên tử.
-
Lực hạt nhân yếu: Lực hạt nhân yếu chịu trách nhiệm cho một số dạng phân rã phóng xạ. Giống như lực hạt nhân mạnh, lực hạt nhân yếu cũng có phạm vi tác dụng rất ngắn.
Những ví dụ trên cho thấy rằng lực không tiếp xúc đóng một vai trò quan trọng trong thế giới tự nhiên, từ quy mô vũ trụ đến quy mô hạt nhân. Hiểu rõ về các loại lực này giúp chúng ta giải thích nhiều hiện tượng vật lý và phát triển các công nghệ mới.